Đại lễ 1000 năm Thăng Long

Văn bản
Bản chữ Hán:

昔商家至盤庚五遷。周室迨成王三徙。豈三代之數君徇于己私。妄自遷徙。以其圖大宅中。爲億万世子孫之計。上謹天命。下因民志。苟有便輒改。故國祚延長。風俗富阜。而丁黎二家。乃徇己私。忽天命。罔蹈商周之迹。常安厥邑于茲。致世代弗長。算數短促。百姓耗損。万物失宜。朕甚痛之。不得不徙。
况高王故都大羅城。宅天地區域之中。得龍蟠虎踞之勢。正南北東西之位。便江山向背之宜。其地廣而坦平。厥土高而爽塏。民居蔑昏墊之困。万物極繁阜之丰。遍覽越邦。斯爲勝地。誠四方輻輳之要会。爲万世帝王之上都。
朕欲因此地利以定厥居。卿等如何

Bản phiên âm Hán-Việt:
。

Tích Thương gia chí Bàn Canh ngũ thiên, Chu thất đãi Thành Vương tam tỉ. Khởi Tam Đại chi sổ quân tuẫn vu kỷ tư, vọng tự thiên tỉ. Dĩ kỳ đồ đại trạch trung, vi ức vạn thế tử tôn chi kế; thượng cẩn thiên mệnh, hạ nhân dân chí, cẩu hữu tiện triếp cải. Cố quốc tộ diên trường, phong tục phú phụ. Nhi Đinh Lê nhị gia, nãi tuẫn kỷ tư, hốt thiên mệnh, võng đạo Thương Chu chi tích, thường an quyết ấp vu tư, trí thế đại phất trường, toán số đoản xúc, bách tính hao tổn, vạn vật thất nghi. Trẫm thậm thống chi, bất đắc bất tỉ.
Huống Cao Vương cố đô Đại La thành, trạch thiên địa khu vực chi trung; đắc long bàn hổ cứ chi thế. Chính Nam Bắc Đông Tây chi vị; tiện giang sơn hướng bối chi nghi. Kỳ địa quảng nhi thản bình, quyết thổ cao nhi sảng khải. Dân cư miệt hôn điếm chi khốn; vạn vật cực phồn phụ chi phong. Biến lãm Việt bang, tư vi thắng địa. Thành tứ phương bức thấu chi yếu hội; vi vạn thế đế vương chi thượng đô.
Trẫm dục nhân thử địa lợi dĩ định quyết cư, khanh đẳng như hà?

Bản dịch tiếng Việt:

Xưa nhà Thương đến đời Bàn Canh năm lần dời đô[7], nhà Chu đến đời Thành Vương ba lần dời đô[8], há phải các vua thời Tam Đại[9]; ấy theo ý riêng tự tiện dời đô. Làm như thế cốt để mưu nghiệp lớn, chọn ở chỗ giữa, làm kế cho con cháu muôn vạn đời, trên kính mệnh trời, dưới theo ý dân, nếu có chỗ tiện thì dời đổi, cho nên vận nước lâu dài, phong tục giàu thịnh. Thế mà hai nhà Đinh, Lê lại theo ý riêng, coi thường mệnh trời, không noi theo việc cũ Thương Chu, cứ chịu yên đóng đô nơi đây, đến nỗi thế đại không dài, vận số ngắn ngủi, trăm họ tổn hao, muôn vật không hợp. Trẫm rất đau đớn, không thể không dời.
Huống chi thành Đại La, đô cũ của Cao Vương[10], ở giữa khu vực trời đất, được thế rồng chầu hổ phục, chính giữa nam bắc đông tây, tiện nghi núi sông sau trước. Vùng này mặt đất rộng mà bằng phẳng, thế đất cao mà sáng sủa, dân cư không khổ thấp trũng tối tăm, muôn vật hết sức tươi tốt phồn thịnh. Xem khắp nước Việt đó là nơi thắng địa, thực là chỗ tụ hội quan yếu của bốn phương, đúng là nơi thượng đô kinh sư mãi muôn đời.
Trẫm muốn nhân địa lợi ấy mà định nơi ở, các khanh nghĩ thế nào?
(Bản dịch của Viện Khoa học Xã hội Việt Nam, in trong Đại Việt sử ký toàn thư, Nhà Xuất bản Khoa học Xã hội, Hà Nội, 1993)
_______________________

Ngày 10/10/2010, Nhà nước Việt Nam lấy làm ngày tổ chức Đại lễ kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội - Một sự kiện lớn của toàn dân Việt Nam.
Chiếu dời đô của Thái Tổ Lý Công Uẩn được nhiều sử gia (sau này)ghi chép lại và gần đây lại tìm được mộc bản trong thư khố triều Nguyễn: Thật đáng quý!
Vốn không phải là người nghiên cứu sử học nên tôi chẳng biết gì về nguồn gốc và tính chính xác của các sử liệu đó. Tuy nhiên bản tính tò mò ham tìm hiểu nên tôi thấy có mấy điều chưa hiểu lắm, muốn nêu lên đây hỏi ý kiến các bậc túc học uyên thâm.

1/ Theo sử sách ghi lại thì Thái Tổ nhà Lý dời đô từ Hoa Lư về Đại La năm 1010, vậy thì đến năm nay 2010 đích thị là ngàn năm: không có gì để bàn.
2/ Tuy nhiên trong các bản chiếu dời đô còn lưu lại sao không thấy có "lạc khoản" đề ngày tháng? Không có - không lưu lại hay là có mà các "NHÀ" còn chưa công bố cho dân biết? (Chuyện này thì xin phép được nghi ngờ một chút vì theo cách làm việc khoa học có chỉ đạo ngày nay, có văn bản quan trọng tầm cỡ quốc gia mà chẳng bao giờ thấy toàn văn hay thấy bản gốc, chỉ biết lâu lâu hé ra một mẩu: dân chúng chỉ biết thế mà theo!)Nếu có lạc khoản đề ngày thì phải lấy ngày đó làm ngày kỷ niệm mới phải chứ!
3/ Cũng theo sử sách, việc dời đô là vào cuối mùa Xuân (Tháng 3-4 âm lịch), vậy thì hà cớ Các vị lãnh đạo lại "kết hợp" chọn ngày 10/10 làm ngày kỷ niệm đại lễ. Khổ thân tôi, nhiều năm quá rồi nên nhập tâm, cứ nghe đến ngày 10/10 là nghĩ đến ngày lễ giải phóng Thủ đô năm 1955 chẳng có ấn tương gì liên quan đến Lý Công Uẩn và Thăng Long 1000 năm cả.
Phải chăng bên trong việc chọn ngày còn có ý tứ sâu xa gì hay là Quan trí có vấn đề ???